Basyoo
Streta vojo al fora interno:
El Kurobane ĝis Date-no-Ookido
(Tradukis en Esperanton kaj rimarkigis Teruhiro Sasaki)
ࣝ㡢ಙ᪉ࡢࡋ㤋௦ίᆓᑎఱࡢ⩚㯮
Ni vizitis iun s-ron Zyooboozi, kastelintendanton de Kurobane.
Rim. : Zyooboozi Takakatu (1661-1730 aŭ -1732) havas tiam 29 jarojn. Li havas pseŭdonimojn
«Syuua» kaj «Tousetu». Laŭ la taglibro de Sora ili vizitis s-ron Takakatu en 4-a de kvara monato.
ࡶᐙࡢ⮬ࡦࡽࡩᮅኤப࡞⩫ᘵ᱈ ࡚ࡅ࡙ࡘ᪥ኪㄒࡦࡇࢁࡼࡢࡋࡿ࠶ࡠࡅࡦᛮ
ࡲࡲࡿࡩࢆ᪥ࢀࡡࡲࡶ᪉ࡢぶᒓ࡚ࡦ࡞క
Tiu mastro tiel ĝojas, ke ni ne atendis tion, kaj daŭris kun ni interparoladi tage kaj nokte. Lia frato,
nomata Tousui [Verda persiko], servadis nin matene kaj vespere, akompanis nin al sia domo. Ni estas
invititaj eĉ de liaj parencoj. Tiele pasis tempo.
Rim.: Tousui (aŭ Suitou) [1662-1728] aliĝis al la skolo de Basyoo en la jaro 1676, kaj lia frato en
1675. Laŭ la taglibro de Tousui Basyoo vizitis lin en 3-a de kvara monato, pli frue ol la tago de vizito
al Takakatu.
ࡩࢆቡྂࡢ๓ࡢ⸴⊒/࡚ࡅࢃࢆ⠛ཎࡢ㑣㡲ࡋぢ୍ࢆ㊧ࡢࡢࡶ࠺㏣≟࡚ࡋ㏯㐶㑹እࡦ᪥
Iam ni promenis ekster la urbo kaj vidis la lokon de Inuoumono [ĉasado de hundoj per pafarkoj fare
de rajdantoj sur ĉevaloj], iris laŭ la kampo de Nasu, kaj vizitis la malnovan tombon de la feovulpino
Tamamo.
Rim.: Inuoumono estis sporto, farata en la ĉirkaŭfermita loko, kie forlasitajn hundojn ĉasas
rajdantoj sur ĉevaloj. Estas dirite, ke tiu sporto komenciĝis en Nasu por trejnado ĉasi vulpojn.
Rim.: Tamamo – feovulpino, vulpino kun oraj haroj kaj naŭ vostoj, komence ĝi estis diino en
Hindujo kaj fariĝis edzino de iu reĝo en ĉina Tang-dinastio, poste venis al Japanio kaj fariĝis amata de
la eksmikado Toba. Ĝi estis mortigita en Nasu kaj ŝanĝiĝis en la mortigan ŝtonon. Kiuj ajn tuŝas tiun
ŝtonon, ĉu homoj aŭ vestoj aŭ birdoj, tiuj devas tuj morti.
ࡾࡼࢀࡑඵᖭᐑユᕷ᐀㧗ᡪࡢⓗࢆᑕࡋูࣁ࡚ᡃᅜẶ⚄ṇඵࡶࡋࡦࡕࢇࡲṈ⚄♫
ࠋࡿࡽぬࡾࡁࡋឤᛂࣁ⪺ࡿౝ࡚
Post tio ni adorvizitis la sanktejon Hatimanguu. La fama pafarkisto Nasu Yoiti, celante al ventumilo,
faris preĝon al ĉi tiu dio, dirante, “Mi aparte petas al la dio Hatiman de mia hejmloko”. Aŭdinte tion,
des pli mi sentis forte impresita.
Rim. : Notita sanktejo estas Kanemaru Hatimanguu, Nasuno-zinzya. Multaj komentintoj diras, ke
Basyoo erare skribis pri adorata preĝejo de Nasu Yoiti. Ili opinias, ke laŭ Heike Monogatari preĝis
Yoiti al Yuzen Daimyouzin-zinzya, kiu situas en Yumoto, varma fonto de Nasu. Pri tio, kial Basyoo
eraris, ĝis nun estas diversaj opinioj. Unuj imputas eraron al la gvidanto-ĉiĉerono, Tousui, aliaj
atribuas kialon al la komuna apoteozo de du supre menciitaj sanktejoj. Basyoo adorvizitis ankaŭ la
sanktejon en Yumoto kaj vidis tie postlasitan objekton de Yoiti. Laŭ mia opinio estas malfacile difini,
ke Basyoo eraris aŭ ne, ĉar Yoiti antaŭ pafarko preĝis al “Hatiman Daibosatu, aparte niaj landaj Dioj,
Nikkou, Utunomiya kaj Nasuyuzen Daimyouzin”. [Heike Monogatari; Genpei Seisuiki] Se Yoiti antaŭ
ĉio nomumis Hatiman, tiam estis nature, ke Basyoo pensis per tio la sanktejon Hatiman en Nasu, lia
hejmloko. Basyoo vizitis la sanktejon Hatiman en la 13-a tago de kvara monato.
Rim.: Nasu Yoiti estas vasalo de Genzi. Li sukcese pafis ventumilon sur boato de Heike dum la
batalo Yasima [j. 1185].
ᬽࣁࢀ᱈⩠Ꮿᖐࡿ ಟ㦂ග᫂ᑎப᭷ ࡚ࢀࡡࡲࡇࡑ⪅足ᇽࢆᣏࡍ
Krepuskiĝis kaj mi revenis al la domo de s-ro Tousui. Apude staras la templo Komyoozi
por monto-adora religio “ŝugendo”. Oni invitis min tien, kaj mi adoris la kapeleton
(Gyouzya-dou) de la fondinto de ŝugendo.
Rim.: Ŝugendo estas japana montkulta religio sinkretism Rim a kun budhismo. Kiu
okupiĝas per ŝugendo, tiu nomiĝas Jamabuŝo, montvaganto-asketo. Fondinto de Ŝugendo
estis la sankto En-no Gyouzya de Nara epoko. En la kapeleto estas prokultata la
montgrimpada lignoŝuo (getao kun unu dento). Laŭ taglibro de Sora oni invitis Basyoo al
Koumyouzi en 9-a tago de kvara monato antaŭ la vizito al Hatiman.
ኟᒣ㊊㥏ࡴ࠾ࢆ㤳㏵ဢ
Ĉe somera monto,
Adoris getaojn,
Je la ekvojaĝo
[Natu yama ni asida o ogamu kadode kana]
ᙜᅜ㞼ᓊᑎࡃ࠾ࡢ㡬ᑦᒣᒃࡢ㊧᭷
Profunde malantaŭ la templo Unganzi en ĉi tiu lando restis ruino de monta ermitejo de mia mentoro
de Zen, bonzo Buttyou.
Rim.: Buttyou [1640?-1715] estis por Basyoo la insruisto de Zen. Buttyou lernis Zen en Konponzi
de Kasima kaj en Zuiganzi de Matusima. Kiam li devus okupi la postenon de la 21-a ĉefbonzo en la
Konponzi, tio estis rezignita de la ŝintoisto-episkopo en Kasima-Zinguu, kiu krome volus duonigi la
templan teritorion de Konponzi. Buttyou iris al Edo por akuzi la episkopon kaj gajnis finfine la
proceson en 1682. Li loĝis en Hukagawa dum sia restado 9 jarojn en Edo. Ĉirkaŭ 1681 li renkontiĝis
kun Basyoo kaj instruis al li Zen-Budhismon. Post la venko je la proceso li tuj eksiĝis de ĉefbonzo.
Kaj Basyoo vizitis lin en 1687, kiel skribite en la Vojaĝlibro de Kasima. En 1715 li mortis en la
templo de Unganzi.
ࡣࡏࡾ࡞㞵ࡋࡸࡃࡶࡩࡍࡴ ᗡࡢⲡࡠࡽࡓᑻࡢᶓ ❿
Herba ermitejo
kun malpli ol la kvadrato de 150 cm.
Se ne pluvus, mi ne konstruus,
Al mi ja estas ĉagrene fari eĉ tion.
[Tate yoko no go syaku ni taranu kusa no io, musubu mo kuyasi ame nakari seba]
ࡩ⤥࠼ࡇࡁࡸࡑࡘ࠸ࡾౝ᭩ᒾ࡚ࡋⅣࡢᯇ࡚ࡋ
Mi iam aŭdis de li mem ke tiel li skribis sur la rokon per karbo de pino.
Rim.: Buttyou en ĉi tiu verso esprimis sian sintenon al la ermitejo, kiun eĉ konstrui estas al li
domaĝe, ĉar tio signifas fiksloĝan loksidon, malhelpantan al li veran trejnadon de Zen. Certe, ankaŭ
Basyoo konsentus kun Butyoo pri tiu sintenado, komparante vivon en la mondo, en la ermitejo kaj en
la vojaĝo.
࠾࡚ࡁࣁࡉᡴ⛬ࡢ㐨ࡃ࠾ேࡁⱝࡦ࡞ࡉ࠸ඹ࡚ࡴࡍࡍࠎே ࣁ᭥ࢆ᮫㞼ᓊᑎࡴࡳ㊧
ࡿ⮳ᙼ㯄ࡍ࠼
Mi volis vidi tiun lokon kaj piediris al la templo, apogante je bastono. Oni propravole akompanis
min, multaj junuloj gajis laŭ la vojo, do, ni fine atingis montpiedon dum mi ne sciis.
ᒣ࡚ࡁࡋࡅࡿ࠶ࡃ࠾ࡣ㇂㐨ࡿࡣᯇᮡࡃࢁࡃⱏ࡚ࡾࡓࡓࡋ༲᭶ࡢኳ⊰ᐮࡋ ༑ᬒᑾࡿ
ᑠᗡᒾࡢୖ▼ࡣࢀࡢࡕࡼᒣࡢᚋࡸ⛬ࡢࡃࡘ࠸ࡣᙼ㊧࡚ࡉ ධᒣ㛛࡚ࡘࡓࢃࢆᡤᶫ
ࡋࡇࡿぢࢆᐊ▼ࡢṚ㛵ἲ㞼ἲᖌࡢᖌ⚙ጁ ࡾࡓࡅࡦࡍࡴ❍
La monto montriĝas profunda, pado laŭ valo daŭras tre longa, arboj de pino kaj kriptomerio svarmas
nigre, musko estas malseka, vetero en la kvara monato estas ankoraŭ malvarma. Tra dek pitoreskaj
lokoj laŭ la vojo, transirinte ponteton, ni eniras pordon de la templo. Do, kie troviĝas la ruino? Mi
grimpas sur la malantaŭan monton, kaj vidas, la eta ermitejo sur ŝtono staras ĉe kaverno. Ŝajnas al mi,
kvazaŭ mi vidus la “barieron de morto” de ĉina zenmajstro Myouzenzi [1238-1295] aŭ la ŝtonan
ĉambron de Houun, kiuj daŭris sidi kun decido por ne eliri vivaj de tie.
Rim.: Japanaj temploj ofte havas siajn belegajn lokojn, kies ensemblo estas nomita “dek
pitoreskoj”.
Rim.: Myouzenzi estis la fama ĉina zenmajstro, nomata ĉine Gaofeng Yuanmiao. Li trasidis fermite
15 jarojn, kun devizo “bariero de morto”, t.s., decidon, por ke li ne eliru, se ne atingus altan
iluminiĝon.
Pri tio, ke kiu estis Houun, estas diversaj opinioj. Unuj atribuas lin al ĉina bonzo, kiu konstruis la
templon Fayun-si (japane Houun-zi) en la epoko Liang, aliaj – al japano, Nakamine Akimoto [୰ᓠ᫂
ᮏ], kiu fondis la unu skolon de japana Zen, nomatan “Genzyuu-ha” [Skolo de efemera loĝado], al kiu
apartenis Buttyou.
ᮌၝࡶᗡࡎࡽࡪࡸࡣኟᮌ❧
Eĉ pegoj
Ne difektas la ermitejon
En somera arbareto
[Kitutuki mo io wa yaburazu natu kodati]
ࡋౝṧᰕ୍ྃࡠ࠶ࡾ
Mi almetis improvizite ĉi tiun verson al la fosto.
Rim.: En japana hajko unu sezonvorto [Kigo] estas konsiderata kiel grava bezonaĵo. En la supra
hajko, kontraŭe al la kutimo, estas miksitaj du sezonvortoj, “somera arbaro”, signifanta someron, kaj
“pego”, signifanta ĝenerale aŭtunon. Pego=Kitutuki havas alian nomon en japana lingvo “Teratutuki”,
kio signifas “pikanto per beko templon”. Tio devenas de la legendo, ke Mononobe Moriya [?-587],
kiu kontraŭis je la enkondukon de Budhismo en Japanion, metamorfozis sin post sia morto en la
pegon, strebante detrui templojn de Budhismo.
ࢆࡁࡋࡉࡸ ஒࡼࡏᑻᚓ▷ࡇࡢ࠾ࡢཱྀṈ ࡿࡽ㏦࡚㤿ࡾࡼ㤋௦⾜ ▼⏕ẅࡾࡼ
࡞ࡢࡶࡿౝᮃ
Post tio ni ekiris al la Mortiganta ŝtono, Sessyooseki. La kastelintendanto veturigis nin per ĉevaloj.
La grumo de mia ĉevalo petis min, dirante “Bonvole donu al mi vian verson, skribotan sur kartono!”.
Mi skribis por li, pensante, kian delikatan senton li havas.
㔝ࡇࡼࢆ㤿≌ࡼࡅࡴ㒌බ
Surfone de la kampo
Ekbaŭmigu la ĉevalon
Ho, Kukolo-Muzo!
[No o yoko ni uma hiki muke yo hototogisu]
Rim.: Ĝis nun komentistoj afliktiĝas pri sia interpreto de tiu ĉi verso, ĉar oni diras, ke malfacile
estus asocii la kampon de Nasu kun kukolo. Mi tradukis laŭ mia propra kompreno. Kukolo ĉi tie estas
parnasa simbolo. Basyoo estis tre kortuŝita per la peto de simpla grumo, kiu havas amon al poezio.
Kampo Nasu asocias la batalkampon, ĉar tie kontraŭ la feo-vulpino Tamamo batalis la bravulo Miura
Kazusanosuke kaj tie naskiĝis la fama pafarkisto Nasu Yoiti, kaj tie manovradis la armeo de la
registaro Kamakura. Basyoo rajdis tiam sur belega ĉevalo de la kastelintendanto, tiel do en sia hajko li
duone kun ŝerco pozus kiel generalo, same kiel Petro la Granda aŭ Napoleon, rajdanta sur baŭminta
ĉevalo.
ࡠ࠼ぢࡢⰍࡢ◁┿ࡦࡃࡓࡢ匸⻏ ࡍࡦࢁࡓࡲ࠸ẘẼࡢ▼ ࡾ࠶ᒣ㝜ࣝฟࡢἨ ࡣ▼⏕ẅ
ࢫṚࡾ࡞ࡉ
La Mortiganta ŝtono troviĝas, kaŝate per monto, kie ekfluas varma fonto. Veneneco de la ŝtono
ankoraŭ ne malaperis, tial abeloj, papilioj k.s. mortiĝis, kuŝante unuj sur aliaj tiel, ke ne videblas la
koloro de sablo.
Rim.: La Mortiganta ŝtono ekzistas malantaŭ la tiu monto, kie situas la sanktejo Yuzen Daimyouzin
zinzya. El tiu ŝtono elŝprucis venengaso, pro kio mortiĝis insektoj, birdoj kaj eĉ homoj. Laŭ legendo
metamorfozis sin en la venenan ŝtonon la feo-vulpino Tamamo.
࡞ࡸࡣࡏࡳṈᰗࡢ᯾㒆Ᏺᡞ㒊ࡢṈᡤ ࡿṧSOHࡢ⏣࡚ࡾ࠶㔛ࡢⰱ㔝ࣁᰗࡢ࣯ࡿཪΎỈὶ
ࢀࡘౝᐤ❧ࡑࡇࡅࡢᰗࡢࡇࡩࡅࢆࡋࡦᛮࡸࡢࡃࡘ࠸ࢆࡩ⤥࠼ࡇࡁࡦ⤥ࡢࠎᢡ
Kaj la saliko Yugyouyanagi, kantita de la virtuozo Saigyou, restas en la vilaĝo Asino sur kamporando
de rizejo. Lia moŝto Kohou, guberniestro de ĉi loko, ofte diradis, ke mi vidu ĉi tiun salikon. Do mi
volis scii, kie ĝi estas. Hodiaŭ mi staris finfine sub la saliko.
࡞ᰗࣝཤ❧࡚᳜ᯛ୍⏣
Unu kampon da rizo
Plantinte,
Foriras la saliko.
[Ta iti mai ue te tati saru yanagi kana]
Rim.: La Mortiganta ŝtono kaj la saliko Yugyouyanagi estas ankaŭ la famaj kantoj de teatro Noo
(Utajo). Basyoo vizitis sinsekve du lokojn, kantatajn en Noo. Nomo de saliko Yugyouyanagi devenas
de la Nooa epizodo, ke iu migranta bonzo apenaŭ povis trovi vojon dank’ al la spirito de la velkanta
saliko.
Poemo de Saigyou estas sekve:
“Mi haltis iom da tempo en la ombro ĉe la saliko,
sub kiu fluas pura akvo laŭ vojeto”
Kohou estis Asino Minbu Suketosi [1636-1692], kies pseŭdonomo de hajko estis Tousui.
Pri ĉi tiu hajko pri saliko estas tre malfacile kompreni, kiu plantis rizon kaj kiu foriris, ĉu
kampulinoj, ĉu Basyoo, aŭ spirito de saliko? Laŭ gramatiko la subjekto devas esti la saliko. Tiel do mi
tradukis la hajkon, sekvante la gramatikon. Tiam signifo de hajko estas akceptita jene – pejzaĝo kun
pura rivereto nun ŝanĝiĝis al unu rizkampo, kaj la antaŭa saliko ĉe Saigyou foriris. La nuna rizkampo
ankaŭ iam nepre ŝanĝiĝos. Kaj pejzaĝo kaj poetoj foriras. Angla traduko havas la jenajn:
a whole rice paddy planted – I depart from the willow (Barnhill)
They sowed a whole field, And only then did I leave Saigyo’s willow tree.(D. Keen)
Rice-planting done, they depart – before I emerge from willow shade. (Hamill)
Laŭ la komentaria libro “Sugagomo”(1778), kiam vizitis la komentisto, jam staris la saliko
Yugyouyanagi ĉe la Torijo-pordo de la Hatiman sanktejo. La saliko ankaŭ migradas, ĉar la fono
ŝanĝiĝas kun la trapaso de tempo.
ࡋࡵࡶ౽ࡇࡸࡳ࡚࠸ ࡠࡾ᪑ᚰᐃ࡚ࡾ࣯㛵ࡢⓑἙ࣯ࡲࡿ㔜ᩘ᪥ࡁ࡞ࡶᚰ
ࡾ࡞᩿ࡶ
La tagoj pasis ĝis nun, dum ŝanceliĝema estis mia koro, sed mia decido firmiĝis, trapasante la
pordo-barieron Sirakawa, la eniron al la Nordo. Estas nature, ke iu antikvulo volis “kiel ajn sendi
leteron al ĉefurbo” dum la trapaso.
Rim.: La antikvulo estas Taira Kanemori (?-990). De post la trapaso tra Sirakawa komenciĝis vera
vojaĝo al fora interno, tial Basyoo skribis, ke decido firmiĝis. Laŭ la taglibro de Sora, Basyoo redonis
haoron-surtuton, donitan de la amiko en Kurobane. Tio signifas, ke Basyoo vestiĝis perfekte en bonza
vesto ĉe la Sirakawa bariero.
㟷ⴥ࡚ࡋಜࢆࡕࡳࡶࡋṧ⪥ࢆࡏ⛅ ࡴ࣯ࢆࢁ࣯ࡇேࡢ㢼㦁࡚ࡋ୍ࡢ㛵୕ࡣṈ㛵
ேෙ ྂࡿࡍࡑࡕ࣯ࡇࡿࡺࡇࡶ㞷࡚ࡦࡑဏࡢⰼⲈⓑጁࡢⰼࡢ༲ ஓࢀࡣ࠶⊱ᲈࡢ
ࡑࡋࢀ⨨ࡵ࣯ࡶ➹ࡢΎ㍜࡞ࡋᨵࢆ革ࡋ࣯ࡓࢆ
Ĉi tiu bariero estas unu el tri famaj, kaj kiu havas poetan fajnecon, tiu povas esti kortuŝata ĉi tie.
Sub la impreso de antikvaj poemoj restus en oreloj aŭtuna vento kaj videblus karmezinaj folioj de
acero. Tamen nun, kiam mi vidas ĉe acero nur branĉojn kun verdaj folioj, ju pli grandiĝas imagoj, des
pli beliĝas la pejzaĝo ĉirkaŭ la pordo. Floras ege blankaj deŭzioj kaj kune kun sovaĝaj rozoj, do ŝajnas
al mi, ke mi trapasus ĉi pordon kvazaŭ tiam, kiam neĝus. Per plumo de Huziwara Kiyosuke estas
enskribita, ke, trairante la pordon, iu antikvulo vestis sin belaj kaj pravigis ĉapon.
Rim.: Pri tio, kiuj barieroj estas tri famaj, disiĝas opinioj inter komentistoj.
Rememorante antikvajn poemojn pri Sirakawa, Basyoo prezentas al si aŭtunan kaj vintran pejzaĝojn.
Aŭtunan venton aŭdas Basyoo, apogante je la fama poemo de Nouin (?-998): “Ekiris mi de ĉefurbo en
printempa nebuleto, nun jam blovas aŭtuna vento ĉe la Sirakawa variero”. Instigas al li aceron la alia
poeto Minamoto Yorimasa (1104-1180) , kiu versis: “En ĉefurbo videblis ankoraŭ verdaj folioj, tamen
nun sterniĝas karmezinaj folioj sur la bariero Sirakawa”. Sovaĝaj rozoj ĉi tie havas belan koloron.
Multe da poetoj verkis pri neĝo en Sirakawa, tial do Basyoo fantazias neĝan barieron per belaj floroj.
Huziwara Kiyosuke [1104-1177] estis la fakulo pri poetiko kaj skribis en sia libro “Hukuro Sousi”,
ke iu Takeda Tayuu Kuniyuki, formale vestiĝinte, trapasis la barieron.
༲ࡢⰼࡋࡊࢆ㛵ࡢᬕ╔ဢ ᭯Ⰻ
Per deŭzio kapornamite,
la pordbarieron trairas.
Tio estas la ceremonia vestado.
[Unohana wo kazasi ni seki no haregi kana]
Sora verkis tiele.
Rim.: Pri tio, kiu trairas en ĉi tiu hajko, apartiĝas opinioj en du tendarojn. Unuj atribuas al Takeda
Tayuu, aliaj – al Sora. Mi opinias Sora kaj Basyou trairantaj kun deŭzioj. La vestojn, donitajn en
Kurobane, ili forĵetis antaŭ la eniro en Sirakawa, kiel skribite de Sora en 21-a de kvara monato [la 8-a
de junio laŭ sunkalendaro].
ᗉᖖ㝣ୗࡢ୕㤿┦ᒾᇛྑࡃὠ᰿㧗ࡾᕥ ࡿΏࢆᕝࡲࡃࡩ࠶࣯ࡲ足㉺࡚ࡋࡃ
ࡍࡽࡘ࠺ᙳ≀࡚ࡾ✵ࡣࡩࡅ足ࢆபᡤࡆ ࡿ࡞ࡽࡘᒣ࡚ࡦࡉࢆᆅࡢ㔝
Tiele trapasinte, ni transiris riveron Abukuma. Maldektsre alte staras la monto Aizune [Bandai],
dekstre videblas vilaĝoj Iwaki, Souma, Miharu, ĉenas montoj, kiuj estas la limo inter regionoj Hitati
kaj Simotuke. Ni iras laŭ la lago, nomata Kagenuma, ŝpegula lago, sed hodiaŭ ombras ĉielo, tial ne
bone reflektas.
Rim.: Abukuma estas nomata alie “Oukuma”, kiu inkluzivas signifon “renkontiĝo”. Kaj tiu rivero
fariĝis la poezia loko de Utamakura.
ࡸࡿࡘ࠼ࡇ࠸㛵ࡢඛⓑᕝ ࡿࡽࡵ࣯᪥ᅄ࡚ࡡࡘࡓࢆࡢࡶࡩ࠸❓➼㥐ࡢᕝ㡲
ࡶ࠾࠺ࡋࡤࡣ࡚᩿ࢆ⭠ᪧࢀ࣯ࣁ࠺㨦㢼ᬒࡣୟࢀࡘ㌟ᚰࡳࡋࡿࡃࡢ㛗㏵ ၥ
ࡍࡉࡽࡃࡵࡦ
Ni vizitis ĉe la stacio Sukagawa unu hajkiston, s-ron Toukyuu [1638-1715], kiu lasis nin resti ĉe si
dum kvar-kvin tagoj. Antaŭ ĉio li demandis min, “Kiel vi trapasis pordobarieron Sirakawa?” [tio
signifas, kiun poezion vi versis] Mi diris al li: “Ĝenante pro la longa vojaĝo, laciĝinte je korpo kaj
spirito, aŭ elravite de pejzaĝo, rememorante korŝire malnovajn poetojn, mi ne povis sufiĉe elpensi
propran verkon. Estas domaĝe, se nenion mi farus, do mi versis tiele.
ࡓ࠺᳜⏣ࡢࡃ࠾ࡸึࡢ㢼ὶ
Poezia komenco,
de la nordo
la ĥoro por rizpriklado
[Huuryuu no hazime ya oku no taue uta]
ࡠࡋ࡞ᕳ୕࡚ࡅ࣯ࡘ୕➨⬥ࣁࢀㄒࡍࡉࡶࡴ࠼ࡇୗ↓
Tiam al tiu la aliaj alligis siajn versojn, duan rulaĵon kaj trian, kaj kompletiĝis triopo de verkoj.
Rim.: La bariero Sirakawa estis la simbolo de la japana ŝtatpotenco kontraŭ la nordaj
malamikoj[Ainu]. Poste ĝi fariĝis la simbolo de eniro al fora provinco kaj estis kantata kiel la poezia
loko por vojirantaj poetoj. Sed Basyoo ĉi tie sentas tute alie ol antaŭuloj. Li antaŭ ĉio aŭdas popolan
kanton por rizpriklada laboro. Malaperis la antaŭa bariero, majesta kaj aŭtoritata. Malsame de Nouin
kaj Yorimasa, Basyou atentas nek venton, nek foliojn, sed por li aŭdeblas la popola ĥoro, kiu devas
esti por li unua komenco de estetiko. Okaze de la saliko Yugyouyanagi, Saigyou kantis pri la pura
akvo, sed Basyoo pri la rizkampo. Rizkampo ne estas nur pura naturo, sed artefarita naturo fare de
homa laboro.
ぬ㛪ࡸࡃࡶኴᒣࡩࢁࡦᶶ ᭷ൔࡩ࠸ࢆୡ࡚ࡳࡢࡓࢆᮌ㝜ࡢᡂᰩ࢟ഐࡢᐟࡢࡇ
ࡢ⸂ᇶ⾜ࡾ࠶౽す᪉ίᅵ࡚᭩ᮌࡢすࡣᏐᩥ࠺࠸ᰩ モ ࣝౝ᭩ࡢࡶ࡚ࢀࡽ
ࡸࡩ⤥⏝ࢆṈᮌࡶᰕࡶ᮫⏕୍
Apud la staciurbeto loĝas unu bonzo sub granda kaŝtanarbo, forlasinte mondon. Ŝainas, ke tia povus
esti la Profunda monto, kie oni prenis hipokaŝtanajn glanojn. Mi priskribis en la papero tiele.
“Ideogramo de kaŝtano konsistas el la ideogramoj “okcidento” kaj “arbo”, tial havas rilaton kun la
okcidenta pura lando, do onidire, eĉ Sankta Gyouki [668-749] uzas tiun arbon por bastono kaj por
fosto”.
ୡࡢேࡢぢࡠⰼࡸ㌺ࡢᰩ
Al homoj en la ordinala mondo
ne rimarkeblas tiaj floroj,
kiel kaŝtanaj ĉe alero
[Yo no hito no mitukenu hana ya noki no kuri]
Rim.: Laŭ la taglibro de Sora tiu bonzo estas Kasin (Yanai Yasaburou, Ritusai), kies ermitejon
Basyou vizitadis en 23-24 de kvara monato.
Pri la Profunda monto (Taisan) estas diversaj opinioj inter komentistoj. Unuj opinias, ke tia estis la
sceno, versita de Saigyo pri profunda monto, kie li prenis hipokaŝtanajn glanojn. Aliaj atribuas ĝin al
Du fu, aŭ al Ji Wu, aŭ al Zhuan-zi, aŭ al Budhao.
Gyouki [668-749] devenis de la reĝa familio de Pekche (Kudara). 15 jaraĝa, li bonziĝis kaj lernis
budhismon en la templo Yakusi-zi ĉe la bonzoj Siragi Keiki kaj Gien. Kiel vaganta bonzo li vojiradis
en diversajn lokojn kaj konstruadis pontojn, vojojn, digojn, templojn k.a. Lia religia agado longe estis
subpremita de tiama registaro kvazaŭ pro delogigo de popolo. Ĉar, estas skribite, ke ĉien ajn li iradis,
post lin svarmadis popoloj, adorante lin. Finfine, laŭdate de la imperiestro Syoumu Tennou [701-756
(reĝ.724-749)], li fariĝis la granda ĉefbonzo en 15-a jaro de Tenpyou [743].
La hajko laŭdas vivmanieron ne nur de la ermito Kasin, sed la granda bonzo Gyouki. Nerimarkeblaj
floroj de kaŝtano estas la simbolo de la okcidenta pura lando de Budahismo . Tra io banala, estanta tre
proksime ĉe la alero de domo, vidas la grandulo tion, kio ne videblas al ordinaluloj.
ࡘ ࡋከࡾࡓ࠶Ṉ ࡋࡕࡾࡼ㐨 ᒣ᭷ࡉ࠶࡚ࢀ㞳ࢆᐟࡢ2ᷓ㔛ィ࡚ฟࢆᏯ❓➼
ࡋ࡞ே▱᭦ࡶࢀౝᑜࠎேࡑபࡣࡳࡘⰼࢆⲡࡢࢀࡘ࠸ࣁࢀ࡞࠺ࡕ࣯ࡸࡶสẚࡳ
ࡠࡾ࣯4ࡢᒣࡣ᪥࡚ࡁࡾ࠶ᑜࡳࡘࡳࡘࡦᑜேࢆ
Irinte ĉirkaŭ 5 leŭgoj [20 km] for de la domo de s-ro Toukyuu, kaj trapasinte la etapon Hihada, ni
trovis la monteton Asakayama, starantan proksime de la ĉefvojo. Ĉi tie estas multe da marĉoj. Jam
proksimiĝas tempo falĉi herbon, nome Katumi, do mi demandis al homoj, kiu herbo nomiĝas la
flor-katumi [en la marĉo de Asaka, kantata en la poemaro Kokinsyuu,] tamen neniu scias. Dum mi
serĉadis la marĉon, demandadis, murmurante “Katumi, katumi”, jam suno subiras sur monteĝo.
Rim.: Nun estas neidentigebla, kio estis “Katumi”. Ĉi herbo aperas en la poemo de Huziwara
Sanekata [?-998], kiu fariĝis distriktestro Mutu kaj mortis tie. Lia poemo en Kokinsyuu estas jene:
En profunda Nordo
floras Katumi en marĉo de Asaka,
Al spektanto ekflorus la dolĉa amo
[Mitinoku no Asaka no numa no hana Katumi katu miru hito ni koi ya wataramu]
Pri Katumi troviĝas diversaj opinioj. Unuj atribuas ĝin al Makomo (Zizanio), aliaj al irido.
ࡿἩᔱ⚟ࡋぢ୍ᒾᒇࡢ㯮ሯ࡚ࢀࡁྑࡾࡼᯇᮏ
Ni turnis dekstren ekde la loko Nihonmatu [Du pinarboj], ekvidis la rokan kavon en Kurozuka,
tranoktis en la urbo Hukusima.
Rim.: Kurozuka [Nigra tombo] estas legenda loĝejo de demonino, kiu mortigas por manĝi
vojaĝantojn. Tio estas kantata en la utajo de teatro Noo.
ࡾ࠶࡚ᇙᅵ ▼༙ᑠ㔛ࡢ㐶ᒣ㝜⾜ 㔛ࡢࡩᚸ ࡚ᑜࢆ▼ࡢᦾࡕࡶࡩࡢࡋࡣࢀࡃ࠶
࡚ࡋࡽ࠶ࢆ㯏Ⱁࡢேࡢ᮶ ࢆࡋౝୖࡢᒣࡢࡇࡣࡋࡴ ࡿࡅࡋࢆ࡚ࡾ᮶ࡢ㒊❺ࡢ㔛
ࡉ பࡾࡓࡋࡩࡲࡉୗ࡚ࡶ࠾ࡢ▼ ࡣࡏⴠࡁࡘ㇂ࡢࡇ ࡚ࡳࡃࢆࡿౝヨࢆ▼ࡢࡇ
ࡸࡁࡿ࠶ࡶ
En sekva tago ni iris al la vilaĝo Sinobu por vidi ŝtonegon “Sinobumozizuri”. En la fora vilaĝeto
sub monto estas la ŝtono enterigita duone. Knabo diris al ni: “Ĝi staris iam sur la monto, sed
scivolemaj vojaĝantoj, preninte cerealojn, provadis ŝmiri sur ĝi, do vilaĝanoj malamis tion, kaj faligis
ĝin suben ĉi tien, tiam ĝi renversiĝis kun kapo malsupre”. Tio vere povus okazi.
Rim.: Sinobumozizuri estas la ŝtono, uzita antaŭe por tinkturado de ŝtofoj kaj ofte kantata en
poezio kiel simbolo de virina amo. Basyoo skribis pri la ŝtono: “Ĉi ŝtono antaŭe iĝis la amŝtono por
virinoj”. Estis legenda, ke sur la ŝtono aperus la vizaĝo de amata viro.
ᦾࡪࡢࡋ᫇ࡸࡶᡭࡿ᪩ⱑ
Virinaj manoj, prikladantaj riz-plantidon,
Rememorigas min pasintecon,
Kiam oni tinkturadis sur la ŝtono.
[Sanae toru temoto ya mukasi sinobu zuri]
Rim.: El manoj Basyoo imagas virinan enamiĝon. Virinaj manoj estas ne nur por laboro de
rizplantado kaj tinkturado, sed ankaŭ por preĝo de amo. Estas notinde, ke Basyoo versis serion de
hajko pri riz-plantado surfone de saliko, kanto kaj ŝtono. Tra la virinaj manoj, plantantaj rizidojn,
imageblas al la poeto tuta historio de la vivo en nord-orienta provinco. La fora provinco Oku
montriĝas al Basyoo laborlokon de virinoj.
᭶ࡢ㍯ࡢΏࢆࡋ㉺࡚℩ࡢୖபᐟࡢฟࢶ బ⸨ᗉྖᪧ㊧ࡢࡾࡓࡦࣁᒣ㝿୍㔛༙ィ᭷
Transiris ni la pramejon ĉe Tukinowa kaj alvenis al la etapa urbo Senoue. La malnova vestiĝo de la
guberniestro Satou troviĝas je ĉ. unu leŭgo kaj duono maldekstre sur la piedo de monto.
Rim.: Satou Motoharu estis vasalo de Huziwara Hidehira, kaj regis subguberniojn Sinobu kaj Date.
Li estas fama kiel patro de Tugunobu kaj Tadanobu, bravaj fratoj, fidele servintaj al la generalo
Minamoto Yositune. Estas skribite diverse en historiaj libroj pri la sorto de Motoharu, aŭ li mortis en
1189 dum la batalo kontraŭ Yoritomo [laŭ Azumakagami], aŭ li estis amnestiita [laŭ Hiraizumi-si], aŭ
li mortis pro ĉagreno post la adiaŭo kun siaj filoj [laŭ Ĵoruro]. La vestiĝo estis la ruino de kastelo
“Outori (Birdego)” kaj lia ĉirkaŭaĵo.
ࡢே࡞㊧ࡢᡭ㯄 ᪧ㤋ஓྖᗉ ࡿࡓ࠶ᑜபᒣ足ࠫᑜ࡚⪺㔛㪆㔝ࡢ㣤ሯ
ࡋ᎑ࡢேࡶ୰ ࢫṧࢆ☃▼ࡢᐙ୍ᑎྂࡢࡽࣁࡓཪ ࡋⴠࢆὂ࡚ࡏࡲࡿࡺࡋࢆ
ቒᾦ ࡠࡋࡽࡠࢆ魚ဢࡢࡶࡿࡘ⪺ୡࡢྡᩜࡦࡀࡦඹࢀ࡞࡞ࢇࢆ ࡾ࡞ࢀࡣ࠶ඛࡋࡿ
ࡍ≀ொ࡚ࡵࢆ10ኴยᘚࡢ⤒⩏∓ࡣஒࢆࡸࡕ࡚ධᑎ ࡍࡽ࠶ࡁ㐲ࡶ☃▼ࡢ
Mi aŭdis, ke la nomo de la loko estas “Sabano” en la vilaĝeto Iizuka, kaj iris, serĉante, kie ĝi situas,
kaj atingis la lokon, t. n. Maruyama. Ĝi estis la malnova kastelo de la guberniestro. Ĉe mi larmoj fluis,
kiam oni montris ruinojn de ĉefa pordego k. a. En la apuda malnova templo [Iouzi] restas la ŝtona
monumento de la familio. Antaŭ ĉio kortuŝis min la signo de du edzinoj. Miaj larmoj malsekigis
manikon, ĉar, kvankam virinoj, iliaj nomoj fariĝis famaj tra la mondo, kiel laŭdindaj fidelulinoj. Ŝtona
monumento, faliginta larmojn, troviĝas ne nur en fora Ĉinio, sed ankaŭ proksime. Enirinte la templon,
mi petis teon, do montriĝas, ke ĉi tie estas konservitaj la glavo de Yositune kaj la dorsosako de Benkei,
kiel trezoroj.
ᕻᖬࢀࡉ᭶ࡶኴยࡶ10
Kaj la dorsosakon, kaj la glavon
En majo montrigu pompe,
Ĉe la flagrubandoj.
[Oi mo tati mo satuki ni kazare kami nobori]
ࡸࡢ᪥᭾᭶
Tio okazis la unan de majo.
Rim.: Ĉiu ajn memoraĵo pri Yositune ĉiam larmigas Basyoo. Nuntempe jam ne troviĝas signo de du
virinoj en la templo Iouzi, sed Yosa Buson pentris bildojn de du virinoj, vestitaj en kirasoj kun armiloj.
Buson vidis ĝin en la templo apud la loko Abumizuri [Letero de Buson al Kiyuu]. Buson ankaŭ, tre
kortuŝite, ne povis ne pentri du virinojn. La hajko de Basyoo signifas, ke oni devas rememori estintajn
bravulojn je la Festo de Knaboj, montrigante postlasitajn objektojn ĉe karpofiguraj flagrubandoj sub
maja ĉielo.
Laŭ la taglibro de Sora ili vizitis la templon Iouzi en 2-a tago de kvina monato.
ࡶ ㈋ᐙஓࡁࡋࡸ࠶࡚ᩜࢆ⟙ᅵᆘࡿࢆᐟ࡚ධࡣࢀ࠶Ἠ ࡿࡲኪ㣤ሯ
ࡏࡩ࡚ࡿ㝆ࡾࡁࡋ㞾㬆㞵࡚ධኪ ࡍࡩ࡚ࡅ࠺ࡲࢆᐭᡤࡅⅆࡢࡾࢁࢄࡣࢀࡅ࡞ࡶⅆࡋ
࠺ࡸࡶ✵ࡢኪ ▷ࢇ࡞ᾘධィ࡚ࡾࡇ࠾ࡉᣢ ࡍࡽ╀࡚ࢀࡽ࣯ࡏ⺅⺓ ࡾࡶࡾࡼୖࡿ
ࡠ❧ཪ᪑ࣁࢀ᫂࠺ࡸ
Ĉi-nokte ni restis en la banloko Iizuka. Estas varma fonto, do ni baniĝis kaj tranoktis tie, kie estas
stranga mizera domaĉo kun pajlomato, sternita rekte sur terplanko. Sen kia ajn lanterno ni kuŝis sur
lito, kiun ni mem pretigis ĉe la kameno kun fajreto. Kiam noktiĝis, subite tondris kaj pluvegis senĉese,
pluvoakvo likadis sur nin, kuŝantajn sur la lito, krome pikate de puloj kaj moskitoj, mi ne povis dormi.
Reaperis eĉ mia kronika malsano, mi apenaŭ ne svenis. Fine lumiĝis ĉielo post la mallonga nokto kaj
ni daŭre ekiris vojon.
Rim.: Lia kronika malsano estas galŝtono, koliko kaj hemoroida tubero.
࡚࣯ࢆᮎ⾜ࡿ࡞ࡿࡣ ࡿฟ㥐ࡢ᱓ᢡ࡚ࡾ㤿 ࡍࡲ࣯ࡍࢁࡇࡇṧྡࡢࡿࡼ⊱
ࡿ࣯ぬ᮰࠸ࡋ࡞⨹ ᪑㑔ᅵࡢᤞ⬮足㌟↓ᖖࡢほᛕ㐨㊰ࢇ࡞ࡋ ኳࡢஓẼ
ࡍࡇࢆᮌᡞࡢ㐩ఀ࡚㋃ᶓ⦪㐨ࡋ┤ࡾຊ
Malvigla mi estas pro la lasta nokto. Pruntepreninte ĉevalojn, ni veturis al la poŝtostacio Koori. La
vojo restas ankoraŭ tre longa, tia malsano preskaŭ senkuraĝigas min. Sed strebante pilgriman vojaĝon
al malproksimaj landoj, penetrite de vanteco kaj preteco por forĵeti sin, liverante ĉion al la ĉiela
ordono, ĉu mortos sur la vojo aŭ ne, do mi iomete revigliĝis kaj, piedbatante ĉiuflanken, antaŭenpaŝis
plu laŭ la vojo, kaj trairis la grandan fosaĵon, nomatan kiel la Granda palisaro de Date.
Rim.: La Granda palisaro de Date estas la loko, kie en 1189 la armeo de Huziwara Yasuhira estis
venkita de Kamakura registaro. En unu aserto estas dirite, ke tiu Satou Motoharu mortis dum la tiama
batalo.